Sterk in de Wijk – Almere

Alle beroepsgroepen zijn enthousiast over de aanpak, de korte lijnen, de snelheid van handelen, het van elkaar leren en het “wij”-gevoel dat langzamerhand is ontstaan. Verbeterpunten zijn er ook, want een klein aantal scholen werkt niet zo goed mee en soms worden te zware problemen bij de medewerkers van Sterk in de Wijk neergelegd. Op 16 september 2021 complimenteerde de Almeerse Rekenkamer Sterk in de Wijk met haar succesvolle aanpak.

In oktober 2021 is gesproken met twee jeugdverpleegkundigen, twee jeugdhulpverleners, een onderzoeker die een proefschrift schrijft over de resultaten van de samenwerking passend onderwijs en jeugdzorg, een intern begeleider, de coördinator van het programma en de bestuurder van de uitvoerende zorgorganisatie. Allen werkend in of voor het programma Sterk in de Wijk.

Het programma kent een voorgeschiedenis van zo’n tien jaar. Via individuele programma’s groepstrainingen en voorlichting werd vanaf 2010  het programma Oké op School ingezet om sociaal-emotionele vaardigheden van kinderen te verbeteren. Na de invoering van de Wet op het Passend Onderwijs in 2014 en de overgang van de jeugdzorg naar gemeenten kwam de samenwerking van onderwijs, passend onderwijs, jeugdhulp en jeugdgezondheidszorg in Almere in een stroomversnelling. De jeugdzorgaanbieder ging samenwerken met en ín de scholen voor speciaal basisonderwijs in de stad en boekte daar mooie resultaten. De lijnen voor kinderen, ouders en professionals werden korter. Het aantal behandelingen nam af ten gunste van begeleidingstrajecten.

In 2018 werd gestart met een pilot op een groep reguliere scholen in de oudste kern van Almere, Almere-Haven, onder de naam Sterk in de Klas waar een medewerker van de jeugdgezondheidszorg (JGZ) een keer per twee weken het gesprek aanging met de intern begeleider (IB’er) van de school. Dit om een  brug tussen school en wijk te slaan. Vaak bleek dat de kennis die in een wijkteam over kind en gezin  bekend was niet gebruikt werd in het onderwijs en omgekeerd. In de scholen werd ook de verbinding gelegd met het School Maatschappelijk Werk (SMW), de trainers van Oké Op School (sociale vaardigheden) en de jeugdhulpverlener. Dit alles met als doel kennis te delen om problemen te voorkomen of te beperken in plaats van achteraf op te lossen. En dat alles met als motto In elke wijk werken we aan samenwerking met elkaar in de school en in de wijk, samen met alle kinderen en hun ouders. Inmiddels is het programma uitgerold over de hele stad Almere, waarbij de gemeente de extra kosten voor de jeugdverpleegkundige op de scholen financiert.

De jeugdverpleegkundige ondersteunt de IB’er bij jeugdhulpvraagstukken, gesprekken met ouders en casuïstiekbespreking. In toenemende mate worden ook leerkrachten begeleid bij zorgen over het kind of de thuissituatie van het kind.

De deelnemers aan het gesprek zijn positief over de aanpak. Het is cruciaal geweest dat bestuurders elkaar gevonden hebben, een gezamenlijke visie hebben geformuleerd en samen de nieuwe aanpak toegelicht (soms verdedigd) en doorgezet hebben. Bestuurders van de gemeente, de jeugdgezondheidszorg, de scholen en de jeugdzorg. De uitvoerend medewerkers waarderen het dat de aanpak door de gemeente en partners in de stad wordt volgehouden en zelfs uitgebreid. En unaniem wordt gehoopt dat de bestuurders ook in de komende jaren deze aanpak zullen doorzetten.

Duurzame samenwerking is nodig, zodat mensen uit verschillende beroepsgroepen elkaar op de werkvloer leren kennen en tot kennisdeling komen. Iedereen voelt zich dan ook gesteund door het Almeerse Rekenkameronderzoek uit september 2021 dat Sterk in de Wijk een goed voorbeeld binnen het jeugdbeleid noemt. Een van de aanwezige professionals zegt het zo: “Ik hoop dat de aanpak in de muren gaat zitten.”

Een tweede unanieme conclusie is dat wanneer er ruimte wordt gegeven aan de professionals op de werkvloer de samenwerking en de innovatie bij de meeste medewerkers bijna als vanzelf tot stand komt. Professionals zoeken elkaar op, leren van elkaar, reflecteren en bieden hulp.

Ook ouders en kinderen zijn tevreden omdat snel de juiste ondersteuning geboden kan worden en daarmee ingewikkelde zorgroutes vermeden worden.

De as van de aanpak wordt gevormd door de jeugdverpleegkundige en de intern begeleider. Via hen kan het schoolmaatschappelijk werk ingeschakeld worden en kan ondersteuning gevraagd worden aan de medewerkers van Oké Op School om een groep of individueel kind te begeleiden.

De resultaten zijn:

• Korte lijnen waardoor problemen snel aangepakt kunnen worden
• Uitwisseling van kennis, waardoor kinderen en ouders beter en integraler ondersteund kunnen worden
• Lerende medewerkers en organisaties
• Voldoening in het werk door de zichtbare effecten
• Medewerkers uit verschillende domeinen worden deel van hetzelfde team

De wensen zijn:

• Hou deze aanpak vol. Laat de politiek langjarige afspraken maken en niet iedere vier jaar opnieuw het wiel uitvinden.
• Zorg dat de verschillende organisaties hun systemen en begeleiding van medewerkers op elkaar afstemmen
• Zorg voor voldoende reflectietijd voor de medewerkers
• Breidt deze aanpak uit naar andere gemeenten in de provincie.

Al met al een mooie ontwikkeling, een voorbeeld van de mogelijkheden  die de transitie jeugdzorg  de gemeenten biedt.

Door: René Peeters, met dank aan de medewerkers van Sterk in de Wijk Almere