Hanny Voskuylen: verandering is een proces van lange adem

Wil je iets veranderen, begin dan iets nieuws buiten het systeem, heel klein, en laat dat langzaam groeien. ‘Veranderfonteintjes’ noemt ze dat, in navolging van Thijs Homan, hoogleraar Implementation and Change Management bij de Open Universiteit. Als het werkt, wordt het vanzelf zo groot dat het systeem het in zich op wil nemen.

Vijftien jaar geleden zette de gemeente Leeuwarden de eerste stap op de weg die onlangs bekrachtigd werd in de beleidsnotitie Kansen voor Kinderen 2. Het eerste Integrale Kindcentrum (IKC), toen nog Brede School genoemd, werd opgericht in 2007. Inmiddels telt Leeuwarden dertig IKC’s waar een vergaande samenwerking tot stand is gekomen tussen kinderopvang en onderwijs met daaraan toegevoegd, en dat was nieuw, onafhankelijke jeugdondersteuners. De komende acht jaar verbindt de gemeente zich aan de verdere uitbouw van deze manier van werken.

Lange adem

Drijvende kracht achter dit beleid is Hanny Voskuylen. Hoewel zelf onderdeel van het systeem, kan zij ook goed buiten de bestaande kaders denken, door te zien wat er nodig is en dan in actie te komen. Hoe ze dat geleerd heeft? 'Dat zit gewoon in me', zegt ze. 'Ik doorzie vrij snel wat er moet gebeuren. In de literatuur zoek ik dan naar bevestiging, bijvoorbeeld in de analyses van hoogleraar Thijs Homan of de celtheorie van Eckart Wintzen. Zo sprokkel ik van alles bij elkaar. En ik heb een lange adem. Als je dit wilt doen als mooie stap in je carrière, gaat het je niet lukken.'

Eén van haar meest opvallende stellingen: een gemeente is niet van de uitvoering. 'Een gemeente stelt vast welke verandering er moet komen, maar het hoe is aan de professionals op de werkvloer. Het eigenaarschap moet zo laag mogelijk in de organisatie liggen. De gemeente kan dat faciliteren.' Bijvoorbeeld door budget vrij te maken voor jeugdondersteuners die als vliegende brigade aan IKC’s worden toegevoegd en die vooral niet in dienst moeten zijn van de gemeente. 'Als ze van de gemeente worden, worden ze onderdeel van het systeem, en dan werkt het niet.'

Niet praten, maar meten

Een van haar andere opvallende stellingen is dat je keiharde cijfers nodig hebt om beleid te laten werken. 'De wereld draait om geld, dat is nu eenmaal zo. Om aan te tonen dat het werkt wat we doen hebben we dus data en cijfers nodig, en een doorwrochte methodiek. Heb je dat niet, dan blijft het bij story telling, dan verandert er niets. De kunst is om te laten zien: dit kost het, en dit levert het op, dit is het resultaat. Dat spel moet je leren spelen. Het is een kwestie van timing en van strategie. Je moet het belang daarvan niet onderschatten.'

Een van de pijlers van de beleidsnotitie Kansen voor Kinderen 2 is dan ook een eindmeting over de inzet van jeugdondersteuners, gemaakt door Sinzer BV, waarin de precieze effecten van deze inzet zowel inhoudelijk als financieel, worden gepresenteerd. En er is een methodiekbeschrijving gemaakt door NHL Stenden Hogeschool. Ook de uitvoering van deze beleidsnotitie zal de komende acht jaar nauwkeurig worden gemonitord. 'Alleen zo lukt het dat het systeem de verandering uiteindelijk in zich opneemt. Niet door te praten, maar te meten, en de professionals de ruimte geven het te doen.'

De notitie Kansen voor Kinderen 2, de Eindmeting en de Methodiekbeschrijving zijn te downloaden op de website van Met Andere Ogen en te vinden op www.ikc-leeuwarden.nl.

Heb je interesse om een dag met Hanny Voskuylen van gedachten te wisselen over de inzet van jeugdondersteuners, of een variatie daarvan, binnen het onderwijs en kinderopvang, vanuit het perspectief van een gemeente? Laat het ons weten via metandereogen@vng.nl. Bij voldoende belangstelling prikken we dan een dag.