‘Ga naast de ouders zitten, niet ertegenover’

Als een kind niet goed meekomt op school, dan is dat voor de ouders soms best even schrikken. Ook roept het vaak een hoop vragen op: wat is er dan precies mis met mijn kind? Doe ik het wel goed? Maar vooral: is er een oplossing? En zo ja: welke dan? Heidi: ‘In Nederland hebben alle kinderen recht op goed en passend onderwijs. Leerkrachten werken daarom zo gedifferentieerd mogelijk. Oftewel: ze bieden lesstof op zo’n manier aan dat het zo goed mogelijk past bij het individuele niveau van de kinderen in de klas. Dit gebeurt bijvoorbeeld door middel van de verlengde instructietafel, waar de leerkracht de lesstof nog eens aanbiedt aan groepjes kinderen die wat meer moeite hebben. Ook probeert de leerkracht zelf zoveel mogelijk bij te sturen op andere vlakken, zoals gedrag en motoriek.’

Remedial Teaching: eerste hulp bij leerproblemen

Maar sommige kinderen hebben net iets meer begeleiding nodig. Dan komt de Intern Begeleider in beeld, die samen met de leerkracht kijkt hoe de leerkracht iets kan aanscherpen of toevoegen in de instructie voor deze groep leerlingen. Zijn er dan nog leerlingen die ook op deze begeleiding niet voldoende aanslaan? Dan gaat de IB’er, die de zorg rondom de school coördineert, op zoek naar extra ondersteuning. Bij gedragsproblemen of vragen rondom de sociaal-emotionele ontwikkeling, kan dit een schoolpsycholoog of gedragsspecialist zijn. Als er thuis grote problemen zijn, wordt het wijkteam of jeugdzorg ingeschakeld. De Remedial Teacher komt in beeld als er extra ondersteuning nodig is bij het leren.

Heidi: ‘Dit gebeurt bij gemiddeld zo’n vijf procent van de leerlingen. De Remedial Teacher begeleidt deze leerlingen individueel bij de leerproblemen die ze ervaren. Dit kan zijn op het gebied van taal of op het gebied van rekenen of allebei.’ De Remedial Teacher is in feite een leerkracht met een masteropleiding en is kundig om leerlingen hierin persoonlijk te begeleiden. Voordat Heidi Remedial Teacher werd, stond ze jarenlang als leerkracht voor de klas. Maar ze wilde meer en besloot zich te specialiseren, zodat ze in haar werk als onderwijzer nog meer kon betekenen voor kinderen. Daarna heeft ze zich nog verder gespecialiseerd en biedt ze nu ook specifieke individuele begeleiding bij dyscalculie, oftewel hardnekkige rekenproblematiek. Naast deze vorm van Remedial Teaching bestaat ook de specialisatie in dyslexie, die zich richt op lees- en spellingproblemen.

Niet abstract, maar concreet

Heidi begeleidt weliswaar een aantal kinderen op het voortgezet onderwijs, maar werkt vooral in het primair onderwijs. ‘Hoe vroeger je erbij bent, hoe sneller kinderen weer op hun eigen kracht mee kunnen komen in de klas. Want het is wel heel gezellig, zo met z’n tweetjes of in een klein groepje aan het werk zijn, maar uiteindelijk is het belangrijk dat de kinderen weer vol zelfvertrouwen en motivatie kunnen functioneren tussen hun leeftijdsgenootjes. En hoe leuk ik mijn werk ook vind: mijn eigen motivatie put ik uit het streven naar een zo kortdurend mogelijke begeleiding. Hoe eerder een kind weer terug is op niveau hoe geslaagder mijn werk is geweest.’

Een andere meerwaarde van Remedial Teaching is dat alle begeleiding is gebaseerd op dat wat bewezen effectief is om kinderen met leerproblematiek te helpen. Zo blijkt uit onderzoek dat kinderen eerst iets moeten ervaren, voordat ze iets succesvol kunnen toepassen. Heidi: ‘Volwassenen zijn geneigd om heel snel uitleg te geven op abstract niveau, terwijl dit bij kinderen vaak helemaal niet landt. Taal maak je je eigen in de poppenhoek en met zand en water leer je verhoudingen en meten. Op die manier kan kennis verankeren en vanuit daar bouw je die verder uit.’

Met de ouders in gesprek

Hoe gaat een Remedial Teacher dan precies te werk? Heidi: ‘Allereerst onderzoeken en observeren we. Wat is er precies aan de hand? Op basis daarvan maken we een handelingsplan. Hiervoor verzamelen we eerst alle hulp die al geboden is en kijken we mee in de klas. Ook voeren we een gesprek met het kind zelf, de leerkracht en de IB’er. Maar het belangrijkst: we praten ook met de ouders.’

Leerkrachten kennen de kinderen doorgaans heel goed, maar soms zijn kinderen op school heel anders dan thuis. Voor Heidi zijn ouders daarom niet alleen een waardevolle informatiebron, maar ook een maatje in de begeleiding. Heidi: ‘Dat sparren met al die partijen maakt mijn werk zo prachtig! En zorgt er ook voor dat mijn werk slaagt. Ik geloof niet dat je een kind kunt helpen, zonder in samenspraak te zijn met alle partijen rondom het kind.’

Laagdrempelig contact

Ouders zijn dan ook altijd erg dankbaar met Heidi’s hulp: nog geen enkele keer heeft ze meegemaakt dat ouders er niet voor openstonden of zich aangevallen voelden. En ze heeft gemerkt dat het contact met ouders intensiever is geworden sinds de coronatijd, toen kinderen noodgedwongen thuiszaten. Een groot voordeel, want het contact met ouders is een belangrijk onderdeel van het onderzoek van de Remedial Teacher. Heidi: ‘Als ik met een leerling aan de slag ga, start ik altijd met een kennismakingsgesprek. Dan vertellen ze wat ze hebben meegemaakt en hoe ze zich daarbij voelen. Als ik van de ouders ook heb gehoord hoe het thuis gaat, helpt mij dat weer bij die gesprekken.’

Ook de digitale ontwikkelingen dragen bij aan dit intensievere contact met ouders: via Parro houden de school en de leerkracht ouders makkelijker op de hoogte van algemene zaken in de klas, maar er kan ook sneller contact worden gezocht. Als Remedial Teacher onderhoudt Heidi dit contact via WhatsApp. Heidi: ‘Zo kan ik na afloop van een sessie foto’s of filmpjes sturen of vertellen wat voor huiswerk ik heb meegegeven, om zo de ouders actief te betrekken bij wat ik doe. Ouders vinden deze terugkoppeling altijd erg prettig, merk ik. Door op deze manier samen op te trekken, wordt het traject effectiever en een stuk luchtiger.’

Aanwezig zijn in de school

Heidi heeft sinds een paar jaar haar eigen RT-bureau en werkt voornamelijk in haar eigen woonplaats Baarn, waar ze heen en weer pendelt tussen verschillende scholen en kinderen thuis. Afhankelijk van het niveau waarop de begeleiding zich bevindt, wordt ze betaald door de school, de ouders of door het samenwerkingsverband. Heeft een kind extra hulp nodig bij het leren in het algemeen? Dan betaalt de school bijvoorbeeld vanuit een subsidie. Is er specialistischere begeleiding nodig? Dan kan het zijn dat de school dit betaalt vanuit het samenwerkingsverband. Het zelfstandig ondernemerschap heeft als voordeel dat Heidi op meerdere scholen tegelijk kan werken of zelfs kinderen die niet via een school bij haar komen, maar via de ouders zelf.

Heidi: ‘Idealer zou natuurlijk zijn als een Remedial Teacher een vast onderdeel van de formatie zou zijn binnen een school: dan zou de samenwerking nog gemakkelijker verlopen. Vroeger was dit ook zo, maar dat is wegbezuinigd. Je merkt dat het in de school aanwezig zijn, het onderlinge contact met de leerkracht, de IB’er en de ouders versterkt: ze lopen sneller even bij je binnen met de vraag of je even mee kunt kijken als leerspecialist. En voor kinderen is het ook fijn om te weten: daar zit juf Heidi.’

Onderwijs op maat

Een ander voordeel is dat scholen lesmaterialen hebben waar Heidi als Remedial Teacher gebruik van kan maken. Toch is Heidi elke dag druk in de weer met het ontwikkelen van didactiek en materialen voor de kinderen die ze begeleidt. ‘Ik verzin steeds weer iets nieuws, om mijn begeleiding precies af te stemmen op het individu. Het materiaal dat voorhanden is, is ontwikkeld volgens een vaste methode die ook weer kan beperken. Mijn droom is om uiteindelijk met mijn RT-bureau ook zelf lesmaterialen te ontwikkelen en aan te bieden aan scholen. Als een kind bijvoorbeeld verzot is op auto’s, dan stem ik mijn lesmateriaal daarop af.’

Aansluiten bij de eigen interesses van kinderen, is het mooiste wat je kunt doen. ‘Dan zijn ze vaak zo weer op niveau’, zegt Heidi. Ze betrekt de kinderen actief in haar begeleiding, om een zo duidelijk mogelijk beeld te krijgen van wat een kind nodig heeft. En om dichtbij het kind te komen, is het contact met ouders dus een belangrijke voorwaarde: die moeten zich ook veilig voelen bij de begeleiders om hun kind heen. Komt de schoolpsycholoog in beeld? Dan zijn ze weleens bang dat er iets mis is met hun kind.  Komt de Remedial Teacher in beeld? Dan zijn ze soms bang dat hun kind niet slim genoeg is voor school, terwijl leerproblematiek vaak helemaal niets met intelligentie te maken heeft.

Samenwerken in ieders belang

Heidi: ‘Voor ouders is dat best heel spannend, want die krijgen ineens te horen dat hun kind hulp nodig heeft. Voor ons als professionals is het allemaal heel logisch, maar ouders zien natuurlijk maar een klein stukje van die hele puzzel. Het is heel belangrijk om ze stap voor stap mee te nemen in dat proces. Uiteindelijk zijn ouders dan ook altijd alleen maar opgelucht dat hun kind de hulp krijgt die het nodig heeft.’

‘Maar om daar te komen, is het van belang om naast de ouders te gaan zitten en niet ertegenover’, zegt Heidi. ‘Anders bestaat de kans dat je het tegenovergestelde bereikt en ouders niet willen meewerken. Daarnaast is het belangrijk om elke ouder serieus te nemen in hun rol en hen daarvoor te waarderen. Door samen te werken met de ouders versterk je niet alleen de kinderen, maar creëer je ook wederkerigheid. En dat is in ieders belang, ook in het mijne.’

Wil je meer weten over Heidi Oldenkamp en haar werk als Remedial Teacher? Bekijk de website van RT-Bureau.

Wil je als professional meer weten over de inclusieve samenwerking met ouders en hoe je dit aanpakt? Onze praatplaat die we ontwikkelden in samenwerking met het NJi en Iederin geeft praktische handvatten.