Verslag ‘Versterken van de pedagogische basis | Landsdeel Noord’
Het 'Versterken van de pedagogische basis'. Hoe doe je dat? In een reeks van vier webinars delen professionals, beleidsmakers en bestuurders uit gemeenten, onderwijs, kinderopvang en jeugdhulp hun domeinoverstijgende aanpak en interprofessionele samenwerking. Het derde webinar was gericht op Landsdeel Noord en vond plaats op 20 juni onder leiding van Jouke Douwe de Vries, wethouder sociaal domein, onderwijs, welzijn en financiën in Noardeast-Fryslân. Via perspectieven uit wetenschap, praktijk en bestuur zocht hij vooral antwoord op de vraag: hoe versterken we ‘het gewone leven’. Wil je het antwoord weten? Lees dan het hele verslag en bekijk de videoregistratie.
Misschien moeten we eerst helder krijgen wat we precies verstaan onder 'pedagogische basis', suggereert Bert Wienen, onderzoeker bij het lectoraat Jeugd van Hogeschool Windesheim, initiatiefnemer van het Instituut voor Inclusief Onderwijs en auteur van Van individueel naar inclusief onderwijs, verkozen tot Onderwijsboek van het Jaar 2023. Hij stelt de volgende definitie voor: 'De pedagogische basis is een geografisch afgebakende plek (een schoolplein, een straat, een dorp, een buurt etc.) waarin ouders en andere opvoeders het verlangen hebben en de ruimte ervaren/krijgen om pedagogische relaties op elkaar, en met de 'vanzelfsprekende professionals (leerkrachten, pedagogisch medewerkers, sportcoaches etc.), af te stemmen.' Relaties zijn in deze definitie het sleutelwoord.
Hij refereert aan een project op school om aandacht te geven aan 'angst en depressiviteit’. Wienen citeert een betrokken jongere "Wij noemen dat – angst en depressiviteit - gewoon een 'gebrek aan contact'." Toen de focus van het project daarna verschoof van behandeling naar het creëren van ruimte en tijd voor contact, met leerkrachten, en tussen jongeren onderling, daalde het aantal verwijzingen naar de jeugdzorg aanzienlijk. Toch kwam de financiering onder druk te staan. De gemeente zei: wij betalen niet voor contact, wel voor interventies. En de school zei: wij betalen leerkrachten om les te geven, niet om contact te hebben. Het geeft aan hoe moeilijk het soms is om zoiets eenvoudigs als contact georganiseerd te krijgen.
De kracht van echt contact
Het systeem dat we de afgelopen twintig, dertig jaar gebouwd hebben, zit ons volgens Wienen in de weg. We zijn gaan denken in 'ketens': we schuiven een kind door van de ene naar de andere professional. Onderweg raken we kinderen kwijt. Dan stellen we 'regisseurs' aan om de boel weer vlot te trekken.
Een ander obstakel is de taal die we zijn gaan gebruiken. We geven alles een label en we praten over de huidige jongeren als 'The Anxious Generation' (naar het boek van Jonathan Haidt uit 2024, vertaald als Generatie Angststoornis). Bert Wienen pleit ervoor de focus te verleggen van het stellen van meetbare systeemdoelen - 'alle kinderen mentaal gezond' - naar het met elkaar bouwen van een gezonde context. Dat doe je vooral door als professional eerst eens een tijdje op je handen te gaan zitten. Je geeft zo ruimte aan het ontstaan van pedagogische relaties, vanuit de kracht van echt contact.