Toekomstperspectief door onderwijs op onderwijszorgboerderij

De afgelopen twee jaar zijn de resultaten hiervan onderzocht in het onderzoeksproject ‘Iedereen binnenboord door de inzet van de groene leeromgeving’. Hieruit blijkt dat 80% van de onderzochte groep leerlingen via onderwijs op de zorgboerderij weer teruggaat naar school.

Het doel van dit onderzoek, uitgevoerd door Wageningen University & Research,  Radboud Universiteit, Praktikon en Kohnstamm Instituut,  was na te gaan op welke manier onderwijszorgboerderijen bijdragen aan het verder voorkomen van uitval en het bieden van een gunstiger toekomstperspectief aan risicoleerlingen. Concreet volgden de onderzoekers de afgelopen 2 jaar de ontwikkeling van 56 leerlingen op 11 onderwijszorgboerderijen via vragenlijsten en ze interviewden 21 leerlingen en hun ouders en leerkrachten over de werkzame elementen bij het onderwijs op de boerderij.

Complexe problematiek

Uit het onderzoek blijkt dat er bij de leerlingen sprake is van complexe problematiek van vaak langdurige aard. Bijna driekwart van de leerlingen zat thuis. Bijna 60% heeft een grote leerachterstand op de basisvaardigheden lezen, spellen en rekenen, 70% kent tekortschietende executieve functies, zoals grote prikkelgevoeligheid, geringe emotieregulatie en weinig taakgerichtheid. Leerkrachten en ouders zien bij ruim 66% van de leerlingen duidelijke problemen in het sociaal-emotioneel functioneren. Voor het merendeel zijn dit internaliserende problemen zoals teruggetrokken gedrag en depressie.

Tachtig procent keert terug naar school

Het positieve nieuws is, dat uit het onderzoek blijkt dat onderwijs aanbieden op de zorgboerderij helpt: 80% van de leerlingen gaat weer terug naar school. Met name de executieve functies verbeteren en de sociaal-emotionele problemen nemen af tijdens de boerderij-periode. Hierdoor kan een leerling weer tot leren komen.

Wat volgens het onderzoek werkt is de combinatie van een niet-schoolse ‘groene’ omgeving en een pedagogische en didactische aanpak met veel aandacht voor iedere leerling, waarbij hij of zij zich veilig en gehoord en gezien voelt. Daarnaast is de afwisseling tussen school- en boerderij-activiteiten helpend, zoals omgang met dieren en buiten zijn.

Jezelf leren kennen

De pedagogische aanpak is erop gericht dat een leerling zichzelf leert kennen, leert begrijpen hoe zijn/haar gedrag op anderen overkomt, en dat hij of zij handvatten krijgt om ander gedrag aan te leren. De didactische aanpak kenmerkt zich door aansluiting bij ieders niveau en het zetten van kleine stapjes.

Er worden dagelijks individuele doelen gesteld, die ook worden geëvalueerd. Hierbij krijgen leerlingen veel positieve feedback en complimenten. Dit alles leidt tot een beter zelfinzicht, een betere werkhouding, meer zelfvertrouwen en uiteindelijk tot persoonlijke groei.

In een vervolgonderzoek worden de leerlingen gevolgd nadat ze weer zijn ingestroomd in het onderwijs. Door de langere volgtijd kan ook het langduriger effect op het leren en het gedrag worden onderzocht, en ook of de leerlingen zich in het onderwijs hebben kunnen handhaven.

Onderzoeksleider Jan Hassink van Wageningen University & Research blikt tevreden terug: “Het is mooi om te zien hoe betrokken en professioneel er op de onderwijszorgboerderijen wordt gewerkt. Leerlingen die waren uitgevallen krijgen weer toekomstperspectief.”

Wat de onderwijszorgboederij voor Ivar betekende

Ook voor Ivar (9) zorgde een combinatie van regulier onderwijs en een onderwijszorgboederij ervoor dat hij weer opbloeide en duidelijk werd welke ondersteuning hij nodig heeft om zich optimaal te ontwikkelen. Lees het portret van Ivar en zijn moeder Cristel en Christa, de directeur van de basisschool die een sleutelrol speelde in de zoektocht naar de juiste oplossing voor Ivar.

Meer informatie

Download het hele onderzoek in de bijlage of lees de samenvatting in de Factsheet.