‘Je kunt geen goede oplossing bedenken zonder ouders te betrekken’ 

Al jarenlang zet Kathinka Bruinsma zich in voor het versterken van de pedagogische basis: het sociale netwerk rondom het kind. Wat ooit begon met kleine, lokale projecten, is nu uitgegroeid tot de landelijke Kenniswerkplaats Pedagogische Basis, waar ouders, professionals en beleidsmakers samen leren en bouwen aan sterke verbindingen rondom opvoeden en opgroeien. Een inspirerend voorbeeld van hoe inclusieve samenwerking met ouders en verzorgers – een van de ambities van Met Andere Ogen – in de praktijk vorm kan krijgen. 'Het mooiste is dat we niets nieuws hoeven te bedenken. De oplossingen zijn er al; we moeten ze alleen zien en versterken.'

Kathinka’s werk steunt op twee belangrijke pijlers: het versterken van ouders, zodat zij eigenaar worden van hun eigen vragen, en het bouwen aan een sterke pedagogische basis waarin gelijkwaardige samenwerking centraal staat. 'Het begint altijd bij de vraag: hoe kunnen we ouders ondersteunen in wat zij zelf nodig hebben om hun kinderen goed en veilig op te voeden? Als dat lukt, bouwen we samen aan een netwerk waarin iedereen zijn rol op een gelijkwaardige manier oppakt,' legt ze uit.

Van leernetwerk naar kenniswerkplaats

In 2021 richtte Kathinka het Landelijk Leernetwerk Praktische Pedagogische Basis op. Dit netwerk bracht negen gemeentes bij elkaar om te ontdekken wat lokaal al goed werkte en hoe die kennis gedeeld kon worden. 'Ik merkte dat er zoveel mooie initiatieven waren, maar dat ze elkaar vaak niet wisten te vinden,' vertelt ze. 'Door te leren met alle perspectieven – ouders, professionals en beleidsmakers – ontdekten we hoe we samen verder konden bouwen.'

In een kleine gemeente zagen ouders en professionals hoe sterk het effect was van gezamenlijke activiteiten rondom opvoeden. 'Het bijzondere was dat ouders zelf bepaalden wat er op de agenda stond. Zo ontstond er een gevoel van eigenaarschap en wederzijdse steun.’

De inzichten uit het leernetwerk vormen de basis voor de Kenniswerkplaats Pedagogische Basis die Kathinka samen met Paula Speetjens in 2024 oprichtte. Daar wordt deze kennis verder gedeeld én toegepast. 'Een van de belangrijkste lessen was dat je alleen echt impact maakt door samen te leren en te werken vanuit die gelijkwaardigheid: ouders zijn de experts van hun eigen kind.’

Een verbindende rol in samenwerking

'Een sterk netwerk kan zoveel betekenen,' vervolgt ze. 'Het geeft ouders vertrouwen en maakt opvoeden makkelijker.' Toch merkt ze dat samenwerking tussen ouders, professionals en beleidsmakers niet vanzelfsprekend is. 'Je hebt iemand nodig die de lijntjes bij elkaar brengt en ervoor zorgt dat iedereen dezelfde taal leert spreken. Zonder die verbindende rol blijf je langs elkaar heen werken.'

Ook ziet ze dat er in de praktijk niet altijd genoeg aandacht is voor reflectie op die samenwerking. 'Professionals doen hun stinkende best,' zegt ze, 'maar wat me telkens opvalt, is dat er zelden wordt gevraagd: hoe gaat het eigenlijk met onze samenwerking? Zijn we nog op de goede weg? Die check is cruciaal, maar wordt vaak vergeten.' De Kenniswerkplaats speelt hierin een belangrijke rol door reflectie en leren centraal te stellen. 'Door te leren van wat werkt, kun je sneller impact maken. Je hoeft niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden.'

Daarnaast is het betrekken van ouders op beleidsniveau essentieel, benadrukt Kathinka. 'Je kunt niet alleen praten over ouders, je moet mét hen praten. Als ik zie dat er geen ouders aan tafel zitten, dan ga ik weg.' Om beleidsmakers te ondersteunen in het versterken van deze samenwerking, ontwikkelde ze samen met ouders twaalf vragen die hen helpen hun positie te verduidelijken en een gelijkwaardige rol te krijgen. ‘Denk aan vragen als: “Wil je mijn deskundigheid serieus nemen?” En: “Wil je zonder oordeel naar mij luisteren?” Door die te stellen, kunnen ouders en beleidsmakers dichter bij elkaar komen.’
 

Verzamelplaat ‘Wat werkt in gelijkwaardig contact’.

Getekend door Marjan van den Bos van Schetstaal.
Benieuwd naar de twaalf vragen die hierbij horen?
Neem dan contact op met Kathinka Bruinsma.

Klik op de afbeelding om te vergroten.

Kleine initiatieven, grote impact

Naast het versterken van de samenwerking, benadrukt Kathinka de impact van lokale initiatieven op de pedagogische basis. De Kenniswerkplaats helpt gemeentes en organisaties daarom om aan te sluiten bij wat lokaal al leeft. 'Je kunt pas echt iets veranderen als je de energie in een wijk herkent en daarop voortbouwt,' benadrukt ze. 'Het gaat erom dat je aansluit bij de kracht die er al is, in plaats van mensen van bovenaf iets op te leggen.'

Zo ontstond in een buurt onverwacht een krachtig netwerk, dankzij moeders die een WhatsApp-groep hadden opgezet om elkaar te helpen met oppasdiensten. 'Dat klinkt misschien simpel, maar de impact was enorm. Het gaf ouders ruimte om even op adem te komen en zorgde voor onderlinge verbinding. Dit soort laagdrempelige initiatieven zijn vaak het meest effectief.'

Op een voorschool in Utrecht heeft een open gesprek het standaard intakeformulier vervangen dat ouders moesten invullen als ze hun kind wilden aanmelden. Ouders krijgen nu de vraag: wat vindt u belangrijk dat wij van uw kind weten? Het effect van die vraag is zichtbaar: ouders voelen zich meer betrokken en de relatie met de pedagogisch medewerkers is aanzienlijk verbeterd. 'Het is zo’n kleine verandering, maar die maakt een groot verschil.'

In Overvecht bouwde een moeder een netwerk op dat wekelijks zestig ouders bereikt. Met enorme inzet, en helemaal zonder subsidie, slaagde zij erin anderen met elkaar te verbinden. 'Dit soort initiatieven vormt het fundament van de pedagogische basis,' legt Kathinka uit. Als we die zichtbaarder maken, kunnen we anderen inspireren om vergelijkbare stappen te zetten.'

Samen leren, samen groeien

Om de verbinding tussen ouders, professionals en beleidsmakers verder te versterken, organiseert de Kenniswerkplaats trainingen en leernetwerken om van elkaars kennis en vaardigheden te leren. 'In een veilige omgeving kan iedereen open zijn over wat wel en niet werkt,' vertelt Kathinka. 'Door met elkaar te praten en ervaringen te delen, versterken we de verbinding, ontwikkelen we een gezamenlijke taal en vergroten we de impact nog meer.'

Deze trainingen helpen professionals dan ook om beter in te spelen op de behoeften van ouders. Ook stimuleren ze ouders om actiever betrokken te zijn bij het opvoedproces. 'We hebben bijvoorbeeld gezien dat als ouders betrokken worden bij het ontwikkelen van oplossingen, ze weer eigenaar worden van hun eigen vraag. Zo krijgen ze meer vertrouwen in hun eigen mogelijkheden. Bovendien kun je helemaal geen goede oplossing bedenken zonder ouders te betrekken.’

Een toekomst waarin iedereen meedoet

Deze gezamenlijke aanpak draagt bij aan een toekomst waarin iedereen meedoet. ‘Ik streef naar een samenleving waarin ouders elkaar sneller weten te vinden en waarin kinderen kunnen opgroeien in een omgeving die hen ondersteunt,' zegt Kathinka. Haar droom? 'Dat kinderen zeggen: "Kom bij mij in de straat wonen, want hier is het leuk."'

Met de Kenniswerkplaats hoopt Kathinka deze toekomst stap voor stap dichterbij te brengen. 'Als we investeren in relaties en vertrouwen, kunnen we samen zorgen voor een sterke pedagogische basis. Niet alleen voor nu, maar ook voor de generaties die komen.'